Pojawienie się na świecie nowego członka rodziny wiąże się z wieloma zmianami, również w życiu zawodowym. W Kodeksie Pracy zawarte są przepisy, które bronią interesu przyszłych oraz świeżo upieczonych rodziców. Przede wszystkim dotyczą one przyznawania wynagrodzenia w okresie opieki na dzieckiem, ale dotyczą również ochrony zatrudnienia osób korzystających z tego typu świadczeń, a także warunków pracy kobiet w ciąży.
Urlop macierzyński i rodzicielski – najważniejsze informacje
Kobieta po urodzeniu dziecka ma prawo do 20 tygodni obowiązkowego u, na którym otrzymuje się wynagrodzenie w wysokości 100% pensji. W przypadku przyjścia na świat więcej niż jednego potomka przy jednym porodzie, podlega on przedłużeniu. 6 tygodni z przysługującej puli może zostać wykorzystane jeszcze przed planowanym terminem rozwiązania. Panie, które chcą szybciej wrócić do pracy mogą to zrobić po upłynięciu 14 tygodni urlopu, pod warunkiem jednak, że pozostałe 6 zostanie wykorzystane przez ojca, który jest ubezpieczony i do końca planowanego okresu przerwie on działalność zarobkową. Szczególne sytuacje, takie jak konieczność hospitalizacji urodzonego dziecka lub jego zgon, powodują przedłużenie urlopu macierzyńskiego o dodatkowe dni.
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, rodzice mogą skorzystać z dodatkowych 32 tygodni urlopu rodzicielskiego. Może on zostać wykorzystany przez tylko jednego z opiekunów lub podzielony na oboje. Aby skorzystać z tej opcji konieczne jest złożenie do pracodawcy stosownego wniosku w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym powrotem do pracy. Mama i tata mogą również skorzystać z urlopu wychowawczego razem, w tym samym terminie, jednak wtedy potrwa on 16 tygodni.
Pracownikom zatrudnionym dłużej niż 6 miesięcy przysługuje również urlop wychowawczy w wymiarze 36 miesięcy, udzielany nie później, niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 6 lat. Jest on bezpłatny, a w jego trakcie prawa i obowiązki obu stron ulegają zawieszeniu, wlicza się on jednak do okresu zatrudnienia.
Pracownikom przebywającym na urlopach związanych z urodzeniem i wychowywaniem dziecka nie można wypowiedzieć umowy o pracę ani jej rozwiązać inaczej niż na drodze porozumienia stron. Jedyny wyjątek od tej zasady stanowi likwidacja zakładu pracy oraz zwolnienie dyscyplinarne, które powinno odbywać się pod nadzorem związków zawodowych – pracownica ma wtedy prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Przydatne linki:
- https://www.gov.pl/web/rodzina/urlop-rodzicielski Urlop rodzicielski
- https://www.gov.pl/web/rodzina/urlop-macierzynski Urlop macierzyński
- https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00136 Urlopy i świadczenia związane z macierzyństwem i rodzicielstwem
Urlop macierzyński – zasady wnioskowania w 2024 roku
Wnioskowanie o urlop macierzyński w 2024 roku odbywa się według ustalonych zasad. Pracownica nie musi składać wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego – jest on udzielany automatycznie na podstawie zaświadczenia o przewidywanej dacie porodu. Urlop macierzyński można rozpocząć nie wcześniej niż 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu. Po narodzinach dziecka pracownica powinna dostarczyć pracodawcy skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. W przypadku chęci rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego (nie więcej niż 6 tygodni), konieczne jest złożenie pisemnego wniosku w tej sprawie, najpóźniej 7 dni przed planowanym powrotem do pracy.
Urlop rodzicielski 2024 – jak skorzystać z uprawnienia?
Aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego w 2024 roku, należy złożyć pisemny wniosek o jego udzielenie nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub w maksymalnie 5 częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej lub w okresie nie dłuższym niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Warto pamiętać, że urlop rodzicielski może być wykorzystany przez oboje rodziców jednocześnie, jednak łączny wymiar urlopu nie może przekroczyć wymiaru przysługującego jednemu z rodziców.
Urlop macierzyński — ile trwa, komu przysługuje? Jaki ma wymiar?
Urlop macierzyński przysługuje pracownicy, która urodziła dziecko. Jego wymiar zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. W przypadku urodzenia jednego dziecka trwa on 20 tygodni. Dla wieloraczków okres ten jest odpowiednio dłuższy: 31 tygodni przy bliźniakach, 33 tygodnie przy trojaczkach, 35 tygodni przy czworaczкach i 37 tygodni przy pięcioraczкach i więcej. Prawo do urlopu macierzyńskiego mają również pracownice, które przyjęły dziecko na wychowanie i wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub przyjęły dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza.
Urlop macierzyński na więcej niż jedno dziecko
W przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie, wymiar urlopu macierzyńskiego ulega wydłużeniu. Przy urodzeniu dwojga dzieci wynosi on 31 tygodni, przy trojaczkach 33 tygodnie, przy czworaczkach 35 tygodni, a przy pięciorgu i więcej dzieci 37 tygodni. Ten wydłużony wymiar urlopu przysługuje automatycznie, bez konieczności składania dodatkowych wniosków.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od wybranej opcji. Pierwsza opcja to 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i 70% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego. Druga opcja to 81,5% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, jeśli pracownica złoży wniosek o urlop rodzicielski w ciągu 21 dni po porodzie. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.
Od 2013 roku dodatkowy urlop macierzyński został włączony do urlopu rodzicielskiego. Obecnie nie funkcjonuje jako oddzielne uprawnienie.
Tak, w przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego, o urlop rodzicielski trzeba wnioskować. Wniosek należy złożyć nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.
Łączny wymiar urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wynosi 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie. W przypadku urodzenia dwojga i więcej dzieci przy jednym porodzie, łączny wymiar tych urlopów wynosi 65 tygodni.
Nie, pracownica nie musi składać wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego. Jest on udzielany automatycznie na podstawie zaświadczenia lekarskiego o przewidywanej dacie porodu.
